Maluch i mama – o bliskości i jej budowaniu między dzieckiem a mamą

Patrząc na rodziców małych dzieci wydaje nam się, że poczucie bliskości między rodzicem, a dzieckiem jest czymś oczywistym i istniejącym "od zawsze". Czasami jednak rodzice doświadczają problemów z budowaniem tej bliskości.

Często w takiej sytuacji  wpadają w panikę uznając, że coś jest z nimi „nie tak”, czują się źle, obwiniają się, że „nie wystarczająco” kochają dziecko. Co wtedy robić? Opowiadamy o tym czym jest bliskość, dlaczego jest ważna i jak można dbać o to, by się rozwijała.

Słowo „więź” odnosi się do silnego przywiązania między dzieckiem, a rodzicem. To właśnie ona sprawia, że rodzice uśmiechają się na widok swojego malucha, że wstają w środku nocy, by go utulić i są gotowi zrobić wszystko, by tylko ich dziecko było bezpieczne i szczęśliwe. Najczęściej najsilniejsza więź łączy maluszka z jego matką, gdyż to ona spędza z nim najwięcej czasu. Oczywiście pomiędzy ojcem, a dzieckiem także tworzy się więź! Czas jaki tata poświęca dziecku już od pierwszych chwil jest niezwykle cenny. Jednak w pierwszych miesiącach życia dziecko najsilniej przywiązuje się do opiekuna, który spędza z nim najwięcej czasu, a jak pokazuje doświadczenie – najczęściej tym opiekunem jest mama.

Znaczenie więzi

Przywiązanie do opiekuna jest niezwykle ważne, wręcz niezbędne dla prawidłowego rozwoju dziecka. Dzięki niemu maluch czuje się bezpiecznie i może poznawać otaczający świat.

Więź z bliską osobą ma wpływ na zachowanie dziecka w ciągu całego przyszłego życia – decyduje o sposobie nawiązywania przyszłych relacji z innymi ludźmi, na postrzeganie świata i innych osób, a także na sposób widzenia własnej osoby i poczucie własnej wartości. Dziecko zawsze wykształca w sobie więź do opiekuna. Jednak rodzaj i charakter tej więzi może być różny: może dawać dziecku poczucie bezpieczeństwa, ciekawości świata, ale może także kształtować nieufność, poczucie zagrożenia, czy niestabilności. To jaka więź powstanie między maluchem, a rodzicem zależy w dużym stopniu od rodzica i jego zachowania.

Czas na więź

Dzieci są gotowe do budowania więzi z mamą już od pierwszych chwil po urodzeniu.  Pewne ich zachowania stanowią ‘wyposażenie” sprzyjające nawiązaniu bliskiej relacji z rodzicem. Są to m.in.: odruch ssania, przytulanie się, uśmiech, a także podążanie za opiekunem. Również krzyk i płacz są zachowaniami, które mają pomóc maluchowi w nawiązaniu więzi, bo poprzez nie dziecko komunikuje swoje potrzeby i zwraca na siebie uwagę.

U wielu rodziców więź z ich dziećmi faktycznie nawiązuje się i rozwija spontanicznie. Jest budowana jeszcze w czasie ciąży od pierwszych chwil po narodzinach. Stanowi efekt codziennego kontaktu podczas zabawy i czynności pielęgnacyjnych. Warto jednak wiedzieć, że nie zawsze przychodzi to równie łatwo. Niektóre rodziny na zbudowanie więzi potrzebują więcej czasu. Wpływają na to min. przeżywane przez rodziców trudności w przystosowaniu się do nowych obowiązków, rytmu dnia, nieustannej opieki nad dzieckiem. Trzeba też pamiętać, że budowanie więzi jest procesem, a nie czymś co dzieje się w ciągu kilku minut. Zdarza się, że wymaga pracy ze strony rodziców, jednak z czasem ta praca staje się czymś naturalnym, przynosi – zarówno rodzicom, jak i dziecku – wiele radości. Warto więc znaleźć w sobie chęć, by zacząć.

Jakie zachowania sprzyjają budowaniu bliskości między mamą a dzieckiem?

Najważniejszy jest dotyk. Dla dzieci to zmysł, za pomocą którego poznają świat. Łagodny dotyk bliskiej osoby to coś, czego maluchy bardzo potrzebują. Upewnia je, że są bezpieczne i kochane.

• Dla dziecka ważny jest bezpośredni, fizyczny kontakt z opiekunem, dotyk „ciało do ciała”. Taki dotyk „skóra do skóry”  buduje poczucie bliskości i zaufanie pomiędzy wami. Delikatnie głaszcz malucha i przytulaj, a już niedługo dziecko będzie odróżniać Twój dotyk od wszystkich innych!
• Także delikatny masaż malucha sprzyja budowaniu więzi pomiędzy wami. Pamiętaj jednak, by robić to bardzo łagodnie, by było to dla niego przyjemne i bezpieczne. W jaki sposób masować dziecko, możesz zapytać swoja położną, nauczyć się na warsztacie w szkole rodzenia lub klubie dla mam, możesz także poszukać różnych pomysłów na masaż maluszka w książkach i blogach temu poświęconych.
• Reaguj na płacz swojego dziecka. Dzięki niemu maluch próbuje zwrócić na siebie twoją uwagę. Płaczące dziecko może być głodne, odczuwać dyskomfort związany z pełną pieluszką, może być mu za zimno lub za gorąco, a może po prostu chce poczuć twój dotyk i potrzebuje przytulenia? Ważne jest, by reagować na płacz i starać się zaspokajać potrzeby malucha. Gdy dziecko widzi, że rodzic odpowiada na jego wołania, czuje się bezpieczne, ważne i może prawidłowo się rozwijać.

Codzienne czynności sprzyjające więzi

Karmienie jest wspaniałą okazją do budowania pozytywnej, bezpiecznej więzi z dzieckiem. Bardzo naturalnie i szybko więź natworzy się podczas karmienia piersią. Nie oznacza to jednak, że matki karmiące butelką nie zbudują prawidłowego przywiązania ze swoim maluchem. Podczas karmienia najważniejszy dla więzi będzie dotyk mamy, jej ciepło, zapach i bicie serca. Wszystkie te elementy obecne są zarówno przy karmieniu piersią jak i butelką. Bez względu na to, jak karmisz swojego maluszka, pamiętaj o tym, by delikatnie go przytulać, łagodnie do niego mówić i się uśmiechać.

Spędzanie razem czasu, wspólne aktywności umożliwiające bliski kontakt i poznawanie się to najlepszy sposób na zbudowanie więzi z maluchem. Dobrym pomysłem na zabawę może być robienie różnych min do dziecka i patrzenie, jak stara się ciebie naśladować. Wspólne kąpiele to także okazja do nawiązywania między wami bliskości. Dziecko czuje wtedy dotyk twojego ciała, twój zapach i dzięki temu czuje się bezpieczne, a to właśnie buduje między wami więź.

Mów do dziecka, gaworz z nim i śpiewaj. Maluch bardzo lubi słuchać głosu mamy, gdyż często przynosi mu on ukojenie. Rozmawiaj z dzieckiem, opowiadaj mu o świecie, o tym co robicie, a gdy maluch już sam zacznie wydawać dźwięki, naśladuj je z uśmiechem. W czasie zabawy śpiewaj dziecku radosnym głosem i delikatnie łaskocz je w stópki, natomiast na dobranoc, śpiewaj cicho i łagodnie, kołysząc malucha do snu.

Opieka i zajmowanie się nowonarodzonym maluszkiem bywa męczące, pochłania też mnóstwo energii i czasu. Młode mamy mogą czuć się wyczerpane i przemęczone poświęcając każdą chwilę dziecku. Warto poprosić bliskich (partnera, rodziców, przyjaciół) o pomoc przy zajmowaniu się maluchem tak, by znaleźć choć chwilę czasu dla siebie – na drzemkę, relaks, czy kawę. Nawiązywanie więzi z maluchem stanie się dużo prostsze, gdy będziesz wypoczęta i radosna, a nie zirytowana.

Jeśli jednak po kilku tygodniach nadal nie czujesz się komfortowo ze swoim maluchem, nie odczuwasz bliskości pomiędzy wami, a jedynie wyczerpanie i zniechęcenie, spotkaj się z lekarzem lub położną i powiedz o swoich obawach. Możesz także poszukać miejsca, w którym możesz skonsultować się z psychologiem. Twoje trudności mogą mieć wiele przyczyn: mogą być oznakami depresji poporodowej, a być może  tworzenie więzi jest opóźnione z powodu problemów zdrowotnych twojego dziecka, albo twojego wyczerpania i przeciążenia. Rozmowa na ten temat powinna pozwolić Ci zrozumieć skąd biorą się trudności i jak można próbować je pokonać.

W każdym przypadku, im szybciej problem zostanie rozpoznany, tym lepiej, bo wczesna interwencja może ochronić waszą relację. Im dłużej czekasz, tym trudniej  będzie potem zbudować więź opartą na bezpieczeństwie, zaufaniu i miłości.

Bibliografia:

http://kidshealth.org/parent/pregnancy_newborn/communicating/bonding.html

http://www.babycenter.com/0_bonding-with-your-newborn_658.bc

http://www.babyzone.com/baby/newborns/article/bonding-with-newborns