Jak wspierać nastolatków LGBT – krótki poradnik dla rodziców

Moment, w którym rodzic dowiaduje się, że jego dziecko różni się od wyobrażenia, jakie ojciec lub matka o nim mają może nieść ze sobą wiele emocji. Różnice mogą dotyczyć wielu obszarów. Jednym z nich jest obszar seksualności, który dotyka bowiem wielu sfer w życiu człowieka, zaczynając od fizjologii, poprzez relacje społeczne, a kończąc na religii. Te powiązania sprawiają, że nie da się seksualności wymazać z życia człowieka. Stąd pragnienie wielu osób, żeby była ona zgodna z obowiązującymi w społeczeństwie normami. Rodzice nastolatków LGBT mogą w związku z tym odczuwać lęk, stres, niepokój czy strach związany z tym kim są i jak poradzą sobie w życiu ich dzieci. 

 Co oznacza LGBT?  

LGBT to skrótowe określenie odnoszące się do lesbijek, gejów, osób biseksualnych lub transpłciowych. Określenie to zawiera w sobie nie tylko odniesienie do orientacji seksualnej (homo lub biseksualnej), ale także do tożsamości płciowej (osoby transpłciowe nie utożsamiają się z płcią biologiczną przypisaną im przy urodzeniu).  

 Jak to jest być nastolatkiem LGBT? 

Odkrywanie własnej seksualności jest procesem, który zaczyna się już we wczesnym dzieciństwie, zaś jego najintensywniejszy moment ma miejsce w okresie dojrzewania. Wtedy rozpoczyna się zainteresowanie seksualną sferą drugiego człowieka, tym jak ona działa oraz w jaki sposób nas dotyczy. Proces odkrywania tego kim jestem i nauki seksualności jest szczególnie trudny dla nastolatków LGBT. Jest to związane z tym, że żyjemy w społeczeństwie, które jest heteronormatywne – to znaczy, że uznaje heteroseksualność i zachowania z nią związane za obowiązującą normę. Od dziecka dostajemy przekaz, że nasze dorosłe życie wiąże się ze znalezieniem partnera/parterki przeciwnej płci. Osobom, które czują, że nie tak wyobrażają sobie swoją przyszłość może być trudno uświadomić sobie z czego właściwie wynika ich problem. Dlaczego czują się niekomfortowo. Jednak nawet kiedy już uświadomią sobie czego pragną i potrzebują w życiu, nadal może być im trudno mówić o tym otwarcie,  ze względu na stosunek społeczeństwa do osób LGBT.    

Tak trudna sytuacja osób LGBT jeszcze lepiej uwidacznia problem tych nastolatków oraz ich poczucia “inności” wobec grupy rówieśniczej. Osoby LGBT często większość swojego życia spędzają „w szafie”, co oznacza, że o swojej orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej nie mówią nikomu, a przed znajomymi i rodziną udają kogoś, kim nie są. Dorastanie i dojrzewanie już samo w sobie jest trudnym procesem, a kiedy dorzucimy do niego jeszcze stały stres spowodowany strachem przed brakiem akceptacji ze strony otoczenia może stać się ono doświadczeniem, które stanie się zbyt trudne dla młodego człowieka. Prawie 70% nastolatków LGBT ma myśli samobójcze, a blisko 50% objawy depresji (1).  

Jak wspierać nastolatków LGBT? Co w takiej sytuacji może zrobić rodzic, który chciałby wesprzeć swoje dziecko na krętej ścieżce dochodzenia do dorosłości? 

Informacja na temat nieheteronormatywnej orientacji dziecka, może być dla wielu rodziców trudna i wiązać się z wieloma emocjami. Wiele zależy od reguł jakie panują w danej rodzinie. Są rodziny, gdzie seksualność nie jest tematem tabu, z kolei inne nie są przygotowane na tego typu wiadomości. Ważne jest, by być otwartym na potrzeby dziecka, a także na jego tożsamość. Coming out, czy inaczej „wyjście z szafy”, jest często decyzją podejmowaną wiele miesięcy czy nawet lat. Proste pytanie ze strony rodzica: „czego ode mnie w tym momencie potrzebujesz?” może sprawić, że młody człowiek poczuje się dostrzeżony, usłyszany, przyjęty. Nie oznacza to oczywiście, że jest tylko jedna dobra reakcja ze strony rodzica. Często pojawiają się zupełnie sprzeczne emocje: złość, smutek czy przerażenie mogą mieszać się z radością czy spokojem. Każdy rodzic inaczej przeżywa ten moment i ważne jest, aby mieć świadomość, że wszystkie reakcje emocjonalne są w porządku. To od dorosłego zależy jednak co zrobi z tymi emocjami, w jaki sposób się nimi zajmie, żeby nie skrzywdzić swojego dziecka. Dlatego kolejnym ważnym krokiem wydaje się sięgnięcie po wiedzę. Świadomość, że dookoła są inne rodziny, które przeżywają podobne wątpliwości czy trudności i można od nich czerpać inspirację może stanowić duże wsparcie. Stąd tak ważne wydają się kampanie społeczne wspierające rodziców nastolatków LGBT. To wyraźny sygnał dla wielu rodzin, że nie są same. A to ważna informacja, przede wszystkim ze względu na sytuację w Polsce, w której tematy związane z płciowością i seksualnością są jeszcze dużym tabu w wielu kręgach.

Podążaj za dzieckiem! 

Na wspieranie nastolatków LGBT nie ma jednej metody. Najważniejsze wydaje się podążanie za młodą osobą, która sama wyraża swoje potrzeby i oczekiwania. Narzędziem, z którego najprościej korzystać, jest rozmowa. Warto pytać, ale i uważnie słuchać. Można sięgać po poradniki, broszury czy książki związane z tematem. A także pytać i rozwiewać wątpliwości. Często lęk przed homoseksualnością jest związany z niewiedzą, unikaniem rozmowy, stereotypowym myśleniem. Warto więc szukać rzetelnych informacji, rozwiewać swoje lęki. Dla dziecka rodzic, który postępuje w ten sposób wysyła sygnał: jestem Tobą zainteresowany, chcę Cię lepiej zrozumieć, poznać.

Można sięgnąć po pomoc profesjonalisty i porozmawiać o swoich wątpliwości /ach z kimś, kto zajmuje się problematyką LGBT, skorzystać z telefonu zaufania czy pomocy psychologa/psycholożki lub seksuologa/seksuolożki. Niektórym rodzicom pomaga dostrzeżenie w doświadczeniach dziecka podobieństw lub różnic z własnymi doświadczeniami. Podzielenie się swoimi sposobami radzenia sobie.  Jednak najistotniejsze to po prostu być po stronie dziecka. Starać się przyjąć jego/jej doświadczenia z otwartością, dostrzec ból i radość, którymi chce się dzielić. Taka postawa wydaje się być najlepszym wsparciem, którego może doświadczyć nastolatek/nastolatka LGBT.

 „Dla mnie punktem zwrotnym był moment, kiedy więcej o tym przeczytałem i gdy dowiedziałem się, że większość nastolatków, która akceptuje swoją seksualność staje się spokojniejsza, szczęśliwsza i pewniejsza siebie. A właśnie to wydawało mi się najważniejsze dla mojego dziecka i za nic nie chciałem stać mu w tym na przeszkodzie” – ojciec geja. 

 „Im więcej czytałam i dowiadywałam się na temat homoseksualności, tym więcej upadało mitów, które na ten temat słyszałam. Rosła we mnie złość i – zamiast zmieniać mojego syna – coraz bardziej chciałam zmieniać stosunek społeczeństwa do homoseksualności” – matka  geja (2). 

Gdzie szukać wiedzy i profesjonalnego wsparcia? 

Miejsca, gdzie rodzice nastolatków LGBT mogą szukać wiedzy i profesjonalnego wsparcia: 

• Kampania Przeciw Homofobii, organizacja działająca na rzecz praw człowieka, www.kph.org.pl 
• Trans-fuzja, fundacja działająca na rzecz osób transpłciowych, www.transfuzja.org  
• Akceptacja, stowarzyszenie rodzin i przyjaciół osób homoseksualnych, biseksualnych i transpłciowych, www.akceptacja.org  

 

Bibliografia: 

1. „Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2015-2016”, red. M. Świder, M. Winiewski, https://kph.org.pl/wp-content/uploads/2015/04/Sytuacja-spoleczna-osób-LGBTA-w-Polsce-raport-za-lata-2015-2016.pdf  
2. „My rodzice. Pytania i odpowiedzi rodziców lesbijek, gejów i osób biseksualnych”, red. K. Gajewska, K. Remin, Warszawa 2011, https://www.kph.org.pl/publikacje/my-rodzice.pdf