Jak zapobiegać uzależnieniu dzieci od sieci – najważniejsza równowaga

Równowaga między czasem online i offline oznacza, że czas spędzany w sieci nie może zastąpić różnorodnych aktywności offline. Nowe technologie i internet powinny być uzupełnieniem codziennego życia, narzędziem ułatwiającym funkcjonowanie, dostarczającym rozrywki i wiedzy, ale nie mogą się stać punktem odniesienia, całym światem czy główną aktywnością dziecka. W jaki sposób dbać o równowagę i zachować właściwe proporcje?

Nowe technologie to sprawa całej rodziny, jakiekolwiek zmiany i zasady powinny dotyczyć wszystkich, nie tylko dzieci. Ważne jest uświadomienie sobie wzorców korzystania i roli, jaką nowe technologie odgrywają w waszym domu. Dlatego przez kilka dni przyglądajcie się wszyscy swoim nawykom i postarajcie się odpowiedzieć na kilka pytań, młodsze dzieci mogą potrzebować w tym wsparcia, starsze nie powinny mieć problemu z odpowiedzią:

1. Kiedy najczęściej korzystacie z internetu (po przyjściu ze szkoły/pracy, wieczorem przed snem, rano po przebudzeniu, jako wstęp do lekcji czy innych obowiązków etc.)?
2. Jakie potrzeby spełnia korzystanie z internetu (konkretnych aktywności online): pomaga radzić sobie ze stresem, „wyluzować się” po męczącym dniu, nie czuć się samotnym, odwraca uwagę od trudnych zadań czy uczuć, dostarcza rozrywki, kiedy jest nudno, pomaga się wyciszyć, jest nagrodą, np. za zrobienie czegoś trudnego, daje poczucie satysfakcji i spełnienia, daje możliwość poczucia, że jest się w czymś dobrym etc.?

Porozmawiajcie o swoich odkryciach. Kiedy zrozumiecie, w jakim celu i w jakich sytuacjach korzystacie z sieci, łatwiej będzie to zmienić i poszukać alternatywnych rozwiązań.

Coś więcej niż internet

Po szkole wracam do domu. Rodziców nie ma. Jem coś, a potem zaczynam grać albo oglądać YouTube’a. Późniejszym wieczorem, po powrocie rodziców, odrabiam lekcje, a przed pójściem spać znowu gram.

Szkoła, lekcje i internet – nic więcej nie robię. Kiedyś grałem w piłkę, nawet to lubiłem, ale potem było dużo nauki i przestałem chodzić.

Nic mnie za bardzo nie interesuje, lubię sobie pooglądać filmiki i poklikać ze znajomymi.

– wypowiedzi nastolatków, klientów Poradni Dziecko w Sieci, Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Kiedy nie ma alternatyw – internet jest najlepszym lekiem na nudę i najlepszym dostawcą rozrywki. Online każdy może znaleźć coś dla siebie, to też medium, które nigdy się nie kończy.

Do prawidłowego rozwoju młodzi ludzie potrzebują w swoim życiu czegoś więcej niż tylko szkoły, nauki i odrabiania lekcji. Potrzebują obszarów, w których będą mogli rozwijać swoją kreatywność, doświadczać swojej sprawczości, odnosić sukcesy, osiągać poczucie spełnienia. Potrzebują też czasu, w którym będą mogli się… nudzić. Często to właśnie wtedy budzi się twórczość i pojawia się przestrzeń na coś nowego. Jednak nuda nie może oznaczać samotności – zdarza się, że radzenie sobie z nudą wymaga towarzystwa rodzica.

W odkrywaniu swoich zainteresowań i pasji dzieci oraz młodzi potrzebują wsparcia i cierpliwości dorosłych. Dzieci, które uprawiają sport czy chodzą na zajęcia poza szkolne, które pobudzają ich kreatywność, sprawiają im przyjemność i dają poczucie satysfakcji, spędzają mniej czasu online – i to nie tylko dlatego, że mają go mniej. Aktywności offline są okazją do zaspokojenia część ich potrzeb rozwojowych związanych z kontaktem z rówieśnikami, rywalizacją, sprawdzaniem siebie, rozwijaniem swoich mocnych stron. Warto zadać sobie pytanie: co moje dziecko robi w wolnym czasie? Czy te aktywności je rozwijają, wzmacniają, pomagają mu się zrelaksować, odpocząć? Dzięki obserwacji, łatwiej będzie zadbać o równowagę.

Relacje

W szkole prawie z nikim nie rozmawiam, czekam tylko, żeby skończyły się lekcje i żeby wrócić do domu. By nie czuć się samotną, oglądam sobie youtuberów po polsku.

W szkole nie mam za bardzo znajomych, nie wiem, chyba po prostu interesują nas inne rzeczy. Moi znajomi to osoby, z którymi gram, ale nie znam ich osobiście, rozmawiamy najwięcej o grach, ale ktoś ostatnio powiedział, że urodziło mu się dziecko.

Wszyscy moi znajomi są online, nawet gdy im czasem proponuje, żebyśmy gdzieś poszli czy coś, to nikomu się nie chce, wszyscy wolą siedzieć w domu.

– wypowiedzi nastolatków, klientów Poradni Dziecko w Sieci, Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Relacje z rówieśnikami są bardzo ważne, a dobre relacje z rówieśnikami potrafią być czynnikiem chroniącym młodych ludzi przed zagrożeniami. Bardzo często jednak młodzi z różnych powodów nie odnajdują się w swojej grupie rówieśniczej, czują się wyizolowani, wykluczeni, samotni, brakuje im umiejętności, pewności siebie, żeby budować bliskie relacje. W takich sytuacjach często uciekają do internetu, który staje się lekarstwem na samotność i związane z nią stres i obniżony nastrój. Internet pomaga odciąć się od trudnych uczuć, a osobom nieśmiałym może ułatwiać nawiązywanie kontaktów czy dawać iluzję nie bycia samotnym, np. dzięki kontaktom z innymi graczami czy komentowaniu cudzych postów. Bardzo ważne jest, żeby znaleźć przyczynę, dla której dziecko nie odnajduje się w swojej grupie rówieśniczej, i poszukać rozwiązania problemu – interakcje online powinny być tylko uzupełnieniem życia towarzyskiego naszego dziecka.

Kolejnym wyzwaniem związanym z relacjami jest fakt, że coraz więcej młodych ludzi podtrzymuje relacje przede wszystkim za pomocą aplikacji i komunikatorów, wzmacniając się wzajemnie w takim zachowaniu. Zdarza się więc, że nawet kiedy nasze dziecko miałoby ochotę na coś innego, może się spotkać z brakiem entuzjazmu ze strony swoich rówieśników. W przypadku młodszych dzieci to rodzic powinien zadbać o spotkania offline, których treścią będzie coś innego niż wspólne granie na playstation, jak również o komunikację w tym temacie z innymi rodzicami, tworzenie okazji do spotkań, wymyślanie aktywności angażujących nie tylko nasze dziecko, lecz także jego znajomych. W przypadku starszych dzieci wsparcie takich inicjatyw nadal jest bardzo ważne, chociaż oczywiście trudniejsze.

Regulowanie emocji

Kiedy czuję się źle i obejrzę anime, to jest mi lepiej w środku, tak jakbym była w przytulnym domu.

Kiedy udaje mi się coś w grze, zwłaszcza coś, czego przez dłuższy czas nie mogłem zrobić, to czuję się super, czuję, że wreszcie coś znaczę.

Po szkole lubię pooglądać YT, czasem nawet dwie godziny, to pomaga mi się zrelaksować.

Zanim zabiorę się do lekcji, lubię sobie pograć, czuję, że to taka nagroda, coś przyjemnego dla mnie po całym dniu szkoły, a przed kolejnymi obowiązkami.

– wypowiedzi nastolatków, klientów Poradni Dziecko w Sieci, Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Korzystanie z internetu potrafi być świetnym środkiem znieczulającym, a dzieciństwo i okres dojrzewania to czas, w którym dziecko przeżywa wiele emocji, ale brakuje mu umiejętności ich rozumienia i radzenia sobie z nimi. Do tego młodzi ludzie potrzebują przewodnictwa dorosłych. Jeżeli aktywność online jest tym, co pomaga naszemu dziecku poradzić sobie ze stresem, obniżonym nastrojem, brakiem pewności siebie – poszukajcie razem innych aktywności, które zadziałają w takich sytuacjach. Możecie stworzyć listę aktywności, które są skuteczne w wymagających sytuacjach.

Co zamiast?

Coraz częściej świat zawęża się do tego, co wyświetla się na ekranach naszych telefonów, i to staje się naszą nową strefą komfortu, a także sposobem na bycie razem.

Tymczasem kiedy odkryjemy już, jakie potrzeby stoją za naszym nadużywaniem nowych technologii, możemy poszukać alternatywnych sposobów ich zaspokajania. To dobra okazja do zabawy i wspólnych oraz indywidualnych poszukiwań tego, co lubimy robić razem, tego, co lubimy robić osobno, co buduje nasze zasoby i dobre samopoczucie, co nas rozwija. Młodzi ludzie będą potrzebowali wsparcia – jeżeli czas online pomaga im uporać się ze stresem, samotnością, niepewnością, obniżonym nastrojem, to konieczne jest nasze zaangażowanie się w poszukiwanie innych sposobów na radzenie sobie w takich sytuacjach. Może się okazać, że niezbędna będzie pomoc specjalisty.

Oto kilka przykładów, jak rodzina może dbać o siebie, wzmacniać relacje i spędzać czas offline: spacery, gra w piłkę, tańczenie do ulubionej muzyki, basen, rolki, wycieczki i mikrowyprawy, oglądnie filmów, gry planszowe, rozmowy, wspólne czytanie, tworzenie mapy marzeń, planowanie, rysowanie i malowanie, zabawy we wszystko, co wam przychodzi do głowy, robienie razem czegoś dobrego dla innych, gotowanie i pieczenie, wygłupianie się i żartowanie, rzucanie się poduszkami, zabawa i spacer z psem, angażowanie się w akcje społeczne. Możliwości jest bardzo dużo, a eksperymentowanie z różnymi aktywnościami może być dobrą zabawą dla całej rodziny.

 

Artykuł powstał w ramach współpracy Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę z Orange Polska.