Świat wywrócony do góry nogami – emocje po porodzie

— Urszula Kubicka-Kraszyńska

Po porodzie możesz odczuwać różnorodne emocje – od euforii po niepokój. Jest to zupełnie normalne!

Właśnie zostałaś mamą, całe Twoje życie się zmieniło. Narodziny Małego Człowieka mogą być źródłem wielu radości, ale też przyczyną ogromnego stresu. Możesz niepokoić się, czy będziesz umiała zająć się noworodkiem, zastanawiać się, jak zorganizować życie rodzinne, zawodowe, znaleźć czas na bycie we dwoje z partnerem. Być może zostałaś z tym wszystkim sama? Bardzo różne uczucia, często skrajne, mają prawo pojawić się w tym okresie. Możesz też być zaskoczona, że nie odczuwasz radości z narodzin dziecka, że zamiast zalewu przyjemnych uczuć, jesteś smutna i pełna obaw, lęku. Trudne stany emocjonalne po porodzie są doświadczeniem wielu kobiet.

Jeśli w przeszłości miałaś depresję lub z innego powodu leczyłaś się psychiatrycznie, warto abyś już w ciąży skontaktowała się ze swoim lekarzem lub terapeutą, ponieważ okres ciąży, porodu i połogu sprzyja nawrotom choroby.

Baby blues

Smutek poporodowy, tzw. „baby blues”, pojawia się w ciągu kilku dni po porodzie. Występuje nawet u 85% kobiet i najprawdopodobniej spowodowany jest zmianami hormonalnymi po porodzie. Dodatkowo jesteś zmęczona nocnymi pobudkami dziecka i obolała po porodzie, a w 3.-4. dobie może dokuczać Ci nawał pokarmu. Objawami „baby blues” są m.in. umiarkowane obniżenie nastroju, odczuwanie silnych, zmiennych i sprzecznych emocji – od radości i zachwytu, poprzez niepokój i uczucie rozbicia, aż po smutek, lęk i poczucie bezradności. Możesz dużo płakać, łatwo się wzruszać i „rozklejać”, obawiać się, że nie dasz sobie rady z opieką nad dzieckiem.

Smutek poporodowy najczęściej mija. Jednak w tych pierwszych dniach potrzebne jest wsparcie bliskich – śmiało proś o pomoc!

Takie okresowe obniżenie nastroju jest fizjologiczne. Smutek poporodowy najczęściej ustępuje samoistnie około 10. dnia po narodzinach dziecka. Jednak kobieta w tym okresie potrzebuje wsparcia opartego na cierpliwości i zrozumieniu. Jeśli objawy „baby blues” nie ustępują, należy poszukać pomocy specjalisty (psychologa, lekarza psychiatry).

Depresja poporodowa

Depresja poporodowa występuje stosunkowo często − dotyka od ok. 13 do 30% kobiet po narodzinach dziecka. Pojawia się zazwyczaj w ciągu pierwszych 6 tygodni, ale może wystąpić w ciągu roku po porodzie. Część kobiet już w okresie ciąży ma objawy depresji. Im wcześniej rozpoznana jest depresja okołoporodowa, tym szybciej przebiega jej leczenie.

Depresję trzeba leczyć! Nieleczona depresja to przedłużające się cierpienie matki, trudności w nawiązywaniu więzi z dzieckiem i możliwy negatywny wpływ na rozwój dziecka.

Jak rozpoznać depresję poporodową?

Jeśli zaobserwujesz u siebie 3 z poniższych objawów, trwających dłużej niż 2 tygodnie, świadczyć to może o tym, że przeżywasz depresję poporodową. W takiej sytuacji warto zgłosić się do psychiatry lub psychoterapeuty.

• smutek i przygnębienie występujące przez większą część dnia, negatywne myśli, poczucie beznadziei;
• nasilający się brak pewności siebie;
• trudność w podejmowaniu decyzji;
• znaczne osłabienie energii życiowej, bierność, trudność
w wykonywaniu najprostszych codziennych czynności;
• stałe uczucie zmęczenia, wyczerpanie;
• ciągłe napięcie, rozdrażnienie, niezdolność do odprężenia;
• kłopoty ze snem (nadmierna senność lub bezsenność);
• pogorszenie się koncentracji i pamięci;
• zaburzenia łaknienia: utrata apetytu lub wzmożone łaknienie;
• niemożność odczuwania przyjemności i przeżywania radości, także przy zajmowaniu się dzieckiem;
• poczucie bycia bezwartościową, złą matką, obwinianie się;
• złe samopoczucie fizyczne, bolesność ciała bez wyraźnej somatycznej przyczyny;
• przewrażliwienie na punkcie zdrowia i rozwoju dziecka, zamartwianie się o karmienie, sen, płacz;
• obojętność wobec potrzeb potomstwa lub trudność w odczytaniu i zrozumieniu sygnałów wysyłanych przez dziecko, rozdrażnienie i lęk w kontakcie z dzieckiem;
• niepokój i ciągłe pobudzenie zmuszające do nerwowego sprawdzania, czy dziecko śpi, oddycha;
• postrzeganie dziecka jako wyjątkowo kłopotliwego;
• potrzeba izolowania się, unikanie kontaktów z ludźmi;
• nawracające myśli o śmierci lub myśli samobójcze (jeśli pojawiają się nawet bez powyższych objawów, koniecznie zgłoś się do lekarza).

Zespół stresu pourazowego po porodzie (PTSD, post traumatic stress disorder)

PTSD to lękowa reakcja na wydarzenie, którego się nie spodziewaliśmy, nagłe zagrożenie życia lub zdrowia, traumę. Dotyczy ona 1,5–5,6% kobiet po porodzie. Objawy PTSD mogą wystąpić u kobiet po np. trudnym porodzie, narodzinach dziecka chorego czy poronieniu. Szczególne zagrożenie PTSD istnieje, jeśli wydarzeniom tym towarzyszyło poczucie utraty kontroli nad sytuacją, silne doznania bólowe oraz brak wsparcia ze strony osób bliskich i personelu.

PTSD może wystąpić w okresie od 1 do 3 miesięcy po porodzie. Jego objawy to przede wszystkim: lęk, napady paniki wywoływane przez bodziec kojarzony z trudnym wydarzeniem (np. widok budynku szpitala, zapach środków dezynfekcyjnych), uporczywe wspomnienia dotyczące porodu, flashbacki (spontanicznie pojawiające się momenty ponownego przeżywania traumy, obrazy, fragmenty doświadczeń, pojawiające się nagle i przeżywane bardzo silnie), luki w pamięci dotyczące przebiegu porodu. Dodatkowo mogą pojawiać się zaburzenia nastroju, problemy w nawiązaniu więzi z dzieckiem, trudności z karmieniem piersią, lęk przed kolejną ciążą i porodem, zaburzenia w kontaktach seksualnych, wycofanie z kontaktów społecznych, unikanie sytuacji przywołujących wspomnienia o porodzie.

Psychoza poporodowa

Psychoza poporodowa (połogowa) występuje rzadko (u 0,1–0,2% rodzących), ale jej przebieg jest gwałtowny. Objawy – halucynacje, czyli omamy słuchowe i wzrokowe (np. słyszenie głosów, choć w pokoju nikogo nie ma, widzenie postaci), urojenia (np. nawracające myśli prześladowcze), dezorientacja, gwałtowne zmiany zachowa-nia (np. nadmierne pobudzenie lub spowolnienie), brak kontaktu, bezsenność, myśli i tendencje samobójcze (o zrobieniu sobie krzyw-dy) i zabójcze (dotyczące dziecka) − występują w pierwszych tygodniach po porodzie, często poprzedzają je objawy depresji. W takiej sytuacji konieczna jest natychmiastowa konsultacja psychiatryczna, a także, ze względu na zagrożenie życia matki i dziecka, często hospitalizacja.

 

Przeczytaj więcej – poniżej znajduje się broszura „Gdy macierzyństwo nie cieszy – najważniejsze rzeczy, które warto wiedzieć o emocjach i samopoczuciu psychicznym po porodzie”

Opracowanie tekstu dofinansowane ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego.