Przyczyny, konsekwencje i leczenie okołoporodowych zaburzeń emocjonalnych

— Urszula Kubicka-Kraszyńska

Nieznana jest jedna, konkretna przyczyna powodująca, że część kobiet po porodzie przeżywa trudności i zaburzenia nastroju. Na podstawie badań można określić jednak, że istnieją czynniki, które sprawiają, że dana kobieta jest bardziej narażona na wystąpienie np. depresji poporodowej. Są to m.in.:

• depresja lub inne problemy psychiczne w przeszłości;
• negatywne doświadczenia związane z ciążą i porodem (np. ciąża nieplanowana, niechciana, zagrożona, ciężki lub urazowy poród, narodziny wcześniaka);
• brak wsparcia ze strony rodziny lub przyjaciół;
• trudna sytuacja życiowa i stresujące wydarzenia (np. samotne macierzyństwo, utrata pracy, problemy w związku);
• reakcja na gwałtowne zmiany hormonalne po porodzie i/lub choroby tarczycy;
• presja nierealistycznego, a bardzo rozpowszechnionego w kulturze masowej wizerunku „matki idealnej”, która po narodzinach dziecka jest atrakcyjna, pełna energii, doskonale sobie radzi w opiece nad dzieckiem i ma wsparcie swojego partnera.

Poporodowe zaburzenia nastroju mogą pojawić się bez wyraźnej przyczyny. Wystąpienie wyżej wymienionych sytuacji nie jest jednoznaczne z późniejszym zachorowaniem na depresję.

Konsekwencje okołoporodowych zaburzeń nastroju

Depresja poporodowa dotyka nie tylko mamę, ale ma też duże znaczenie przy budowaniu relacji z dzieckiem. Trudności w opiekowaniu się, lęk, cierpienie sprawiają, że matka, choć fizycznie obecna, emocjonalnie jest od dziecka bardzo oddalona. Ciężko jest jej rozpoznawać potrzeby malucha, właściwie odczytywać sygnały płynące od dziecka i odpowiednio na nie reagować. Utrudnia to tworzenie więzi między mamą a dzieckiem. Może negatywnie wpłynąć na rozwój dziecka.

Okołoporodowe zaburzenia nastroju u matki mają wpływ na funkcjonowanie całej rodziny. Zaburzają poczucie bezpieczeństwa u starszych dzieci, wymagają większego zaangażowania w opiekę nad dzieckiem i nad samą kobietą od partnera i innych bliskich. Badania naukowe pokazują, że członkowie rodzin osób cierpiących na depresję są w późniejszym okresie bardziej narażeni na wystąpienie zaburzeń nastroju, dlatego tak ważne jest podjęcie leczenia.

Depresja poporodowa to poważna, ale uleczalna choroba!

Jeśli martwi Cię Twój stan psychiczny, podejrzewasz, że możesz mieć depresję, zwróć się o pomoc do specjalisty.

Jeśli nie czujesz się na siłach, poproś osobę z Twojego otoczenia – partnera, mamę, przyjaciółkę, sąsiadkę, położną środowiskową, aby Ci w tym pomogła.

Zdarza się, że kobiety ignorują pierwsze symptomy depresji albo opóźniają szukanie pomocy, ponieważ obawiają się opinii innych, wstydzą się lub czują się winne, że nie czerpią radości z bycia matką.

Ważne, abyś pamiętała, że depresja nie jest powodem do wstydu!

Rozmowa ze specjalistą, a czasami także poznanie diagnozy i zrozumienie, jaka jest przyczyna złego samopoczucia, mogą przynieść Ci ulgę oraz dać nadzieję, że wkrótce poczujesz się lepiej!

W zależności od nasilenia objawów, w leczeniu poporodowych zaburzeń nastroju skuteczne są:

• Wsparcie – czyli wysłuchanie, towarzyszenie w smutku, przekazanie wiedzy na temat choroby, rozmowa o myślach samobójczych, pozwalanie na wyrażanie emocji. Takiego wsparcia udzielić Ci może położna, doula, instruktorka ze szkoły rodzenia, przyjaciółka, która przeżyła podobne doświadczenie, inna bliska osoba. Możesz też poszukać grup wsparcia dla mam, które działają przy różnych instytucjach i organizacjach.
• Pomoc psychologiczna i psychoterapeutyczna – polega na rozmowie z psychologiem lub psychoterapeutą o trudnościach, które przeżywasz. Taka terapia może być indywidualna lub grupowa, może być to krótka interwencja kryzysowa (kilka − kilkanaście spotkań) lub trwać dłuższy czas.
• Konsultacje psychiatryczne – w przypadku dużego nasilenia objawów warto skonsultować się z lekarzem psychiatrą. Niekiedy konieczne jest leczenie farmakologiczne. Jeśli chcesz karmić piersią, poproś lekarza o dobranie leku, który nie jest przeciwwskazany przy laktacji – istnieje wiele takich preparatów (czy dany lek można przyjmować przy karmieniu piersią, można sprawdzić na stronie www.kobiety.med.pl lub www.e-lactancia.org).

Gdzie zgłosić się po pomoc?

Jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocy, nie wahaj się i zgłoś się po nią do specjalisty. W zależności od sytuacji mogą to być (w ramach opieki finansowanej przez NFZ):

• Położna środowiskowo-rodzinna (położna podstawowej opieki zdrowotnej) – z jej opieki możesz korzystać od 21. tygodnia ciąży do 8. tygodnia po urodzeniu dziecka. Położna może przygotować Cię do porodu, udzielić informacji i pokazać, jak pielęgnować dziecko, a także udzielić wsparcia lub pomóc w kontakcie ze specjalistą.
• Lekarz rodzinny (pierwszego kontaktu) lub ginekolog – może wystawić skierowanie do psychoterapeuty.
• Lekarz psychiatra – przyjmuje w poradniach specjalistycznych, poradniach (centrach) zdrowia psychicznego, poradniach przyszpitalnych; aby zapisać się na konsultację nie jest potrzebne skierowanie.
• Psycholog, psychoterapeuta – przyjmuje w poradniach zdrowia psychicznego; potrzebne jest skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu lub specjalisty pracującego w ramach NFZ.
• 1 października 2018 r. w ramach pilotażu reformy opieki psychiatrycznej uruchomiono w Polsce 28 Centrów Zdrowia Psychicznego, w których można uzyskać pomoc psychologiczną i psychiatryczną. Więcej informacji znajdziesz na stronie: www.facebook.com/pg/biuro.npozp.
• Pomoc psychologiczna na oddziale ginekologiczno-położniczym, noworodkowym lub w przychodni przyszpitalnej (możesz uzyskać wsparcie, konsultację psychologiczną, pomoc w dotarciu do specjalisty).

Poza placówkami ochrony zdrowia, możesz skierować się do:

• Ośrodka Pomocy Społecznej (uzyskasz pomoc psychologiczną lub wsparcie socjalne, np. asystenta rodziny);
• Centrum Interwencji Kryzysowej (oferuje pomoc psychologiczną i wsparcie w trudnych sytuacjach życiowych);
• Fundacji i stowarzyszeń działających na rzecz rodziców małych dzieci, wspierających rodzicielstwo lub zajmujących się zdrowiem psychicznym (oferują grupy wsparcia, konsultacje, psychoterapię, pokierowanie do specjalisty);
• Prywatnego gabinetu lub ośrodka psychoterapii (niektóre specjalizują się w pomocy psychologicznej w okresie okołoporodowym).

Pomoc psychologiczną w okresie okołoporodowym oferuje Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę w swoich placówkach:

• Centrum Dziecka i Rodziny – Warszawa, ul. Walecznych 59, tel. 22 616 16 69
• Centrum Pomocy Dzieciom – Starogard Gdański, ul. Hallera 19a, tel. 58 531 00 45
• Centrum Interwencji Kryzysowej – Gdańsk, pl. Ks. Gustkowicza 13, tel. 58 511 01 21

 

 

Przeczytaj więcej – poniżej znajduje się broszura „Gdy macierzyństwo nie cieszy – najważniejsze rzeczy, które warto wiedzieć o emocjach i samopoczuciu psychicznym po porodzie”

Opracowanie tekstu dofinansowane ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego.